Basiskennis van gravelbikes: de belangrijkste aspecten van de allrounders

Niet alle fietsen zijn hetzelfde: Van de geometrie tot de banden tot de rijtechniek, gravelbikes hebben ook hun speciale kenmerken. Om correct met je nieuwe fiets om te gaan of om een weloverwogen aankoopbeslissing te kunnen nemen, heb je meer nodig dan alleen informatie over de merken van de afzonderlijke onderdelen. Wat zeggen bepaalde cijfers? En waar moet je op letten? In overeenstemming met onze grote gravelbike-groepstest hebben we de belangrijkste aspecten van de allrounders samengevat.

Wees niet bang voor een gravelbike! Dat is de boodschap hier. Een veel voorkomende reactie op het type fiets is: “Zo zou ik niet kunnen zitten!” Hiermee bedoelen de collega’s en vrienden de positie van het zadel tot het stuur en het idee dat je waanzinnig veel gewicht met je armen moet dragen! Bij een geschikte, goed afgestelde fiets is dit echter helemaal niet het geval. Bij wijze van experiment pakten we een keukenweegschaal tussen de hand en het stuur, die, ontspannen zittend, minder dan twee kilo liet zien. Zelfs op nog langere racefietsen met een nog sportievere zadelverkanting kan een ervaren rijder zijn handen van de handvatten halen zonder naar voren te kantelen.

En gravelbikes zijn een stuk comfortabeler dan racefietsen en zelfs dan hun naaste verwanten, de cyclocrossers. De afbeelding hierboven toont een van deze, de Inflite van Canyon. Ter vergelijking: de Grizzl (hieronder) uit de test is zichtbaar comfortabeler of, beter, minder sportief. Fietsers die gewend zijn aan een zittende houding met iets meer ondersteuning van het bovenlichaam, vinden het comfortabeler. Het is ook meer te wijten aan een gebrek aan mobiliteit in de heupen dan aan de ondersteuningsbelasting van de handen als je de houding ongemakkelijk vindt als je op een gravelbike probeert te zitten. In de overgrote meerderheid van de gevallen kan dit worden gedaan door eraan te wennen en een beetje te strekken.

>> Een overzicht van de 12 gravelbikes in de test vind je in ons artikel over de grote allrounder check <<

Biomechanisch gezien is de houding op zo’n fiets niet alleen efficiënter, maar – pas op! – kan gezonder zijn! Door het iets naar voren geplaatste bovenlichaam ligt het zwaartepunt direct boven de crank. Je kunt het als abutment gebruiken en veel harder trappen dan wanneer je rechtop zit en voor het midden van je lichaam trapt. Als je te voet een hoge trede wilt beklimmen, neem je automatisch precies dezelfde houding aan als op bijvoorbeeld een gravelbike. En de uitgebalanceerde gewichtsverdeling zorgt ervoor dat klappen van onderaf minder in de wervelkolom gaan en via de benen en armen worden opgevangen.

De zitpositie op een fiets wordt bepaald door de verhouding tussen hoogte en lengte van het frame. In de twee grafieken zie je onder andere twee doorslaggevende variabelen en hun meetpunten: de Stapel J en de Bereik I. Met de slinger als vast punt geven ze informatie over de afstand tot het stuur in horizontale en verticale vlakken. Men zou ook de Bovenbuis Lengte C of Zadelhoogte A Omdat het zadel echter in beide vlakken verstelbaar is, gebruiken experts de eerste waarden.

Voor jou als rijder is het quotiënt van stack en reach doorslaggevend, het geeft uiteindelijk aan of een frame gemaakt is voor meer of minder ondersteuning van het bovenlichaam. Daarom hebben we de SR-quotiënt in alle testboxen. De waarden liggen rond de 1,5 en iets daaronder, zelfs kleine veranderingen maken hier een groot verschil. Hoe kleiner het getal, hoe sportiever het frame. We hebben ook de Wielbasis H. Binnen gravelbikes verschilt het slechts een beetje, gespecialiseerde toerfietsen zijn bijvoorbeeld vier, zes, acht centimeter langer.

Hierdoor lopen ze soepeler in een rechte lijn, je verspilt geen energie in lichte kronkelige lijnen. Aan de andere kant zijn ze super traag qua besturing. Gravelbikes zijn hier ook een geweldig compromis! Hun vorken zijn (bijna) recht en de Stuurhoek een beetje steiler (E) dan trekkingfietsen, waardoor ze wendbaarder en beter controleerbaar zijn.meer oprolbaar offroad, maar de framedriehoek en achterdriehoek zijn lang genoeg zodat er geen onrust in het systeem is op lange rechte stukken en met bagage.

Naast de geometrie en constructie van het frame zijn de banden het onderdeel dat de grootste invloed heeft op de individuele kwaliteiten van een gravelbike, alleen kosten ze een fractie van de prijs. Je kunt dus veel beïnvloeden met een ruil op het moment van aankoop of achteraf, maar bijna altijd ten nadele van het tegenoverliggende pand. De band moet passen bij de basiseigenschappen van de fiets, een grove, 50 mm brede band op de Storck zou bijvoorbeeld een tekortkoming zijn geweest. Een globaal overzicht van de bandentypes die in de testpool zijn gemonteerd, is te vinden in de fotogalerij hierboven. En om voorbereid te zijn op een eventuele technische bespreking met de verkoper, opleidingspartner of monteur, volgen hier enkele van de belangrijkste termen en “must-knows”:

• Bandenmaten: Bijna alle gravelbikes staan op 28-inch velgen, herkenbaar aan de band door het opschrift “700 x of 622 x”, zeer zelden hebben zeer dikke banden kleinere 27,5-inch of 584 velgen nodig. Achter de x staat de breedte/dikte, gravelbanden moeten minimaal 40 mm hebben. Hoe volumineuzer, hoe groter het contactvlak en de grip voor hetzelfde loopvlak en dezelfde druk, 50 tot max. 55 mm brede banden dempen ook beter, maar ze rollen in ieder geval slechter, zijn traag om te accelereren en te draaien.
• Profielen: De structuur en grootsheid van het profiel zijn het meest zichtbare element. Slicks zonder loopvlakpatroon komen hier alleen voor als je een tweede set wielen krijgt om over te stappen op een racefiets. Kale hoofden zijn zeer geschikt voor meer gebruik op de weg tijdens woon-werkverkeer of fietsen – dit zijn banden zonder profiel langs het loopvlak en meer uitgesproken op de zijwanden. Negatieve profielen met kanalen die in het rubber zijn gekrast, zijn goed op nat wegdek, raken snel verstopt in het terrein. Gebruikelijk op gravelbikes zijn noppenprofielen, hoe dichter de cilindrische verhogingen zijn, hoe beter ze rollen, hoe verder, hoe beter de grip op losse grond. Grove noppen kunnen hier het beste worden gebruikt, maar ze genereren rolweerstand en rolgeluid op massieve wegen.
• Slang: De testfietsen werden geleverd met een klassieke binnenband als geen pure sportuitrusting, maar de trend gaat in de richting van banden met vastgeschroefde ventielen, maar “tubeless”, die soepeler rollen, lichter zijn en zogenaamd minder gevoelig zijn voor lekke banden. Onze ervaringen zijn nogal negatief, vooral voor minder technisch onderlegd en allround gebruik. Tip: ultralichte, stabiele slang van Aerothan van Schwalbe of de Tubolito gebruiken.

Ook en vooral als universeel wapen voor fietstochten en hele reizen rond de wereld hebben gravelbikes zich de laatste tijd duizenden keren bewezen. In principe is elk model geschikt voor zo’n tocht, maar met sommige kun je de lange dagen in het zadel aangenamer en wat veiliger maken. Naast een frame dat niet te hard is en een matig sportieve zithouding, zijn het vooral de plaatsingspunten voor bidons en tassen die van een gravel een toerfiets maken. Schroefdraad voor bijvoorbeeld die aan de bovenkant van de vork van de Grizl zijn te vinden, bijvoorbeeld:

• in de grote framedriehoek, ideaal: vaste punten van verschillende hoogtes voor grote en kleine flessen
• op de bovenbuis: meestal gebruikt voor kleine, smalle vakjes voor snacks en smartphones

• op de vork: ofwel voor bagagerekken vooraan, drybags of (onze tip): grote bidonhouders
• onder de onderbuis: voor de derde bidonhouder; Tip: bijpassende gereedschapskist in flesvorm
• Achterste driehoek: Schroefdraad boven de achteras en dicht bij de zadelklem voor klassieke bagagerekken of slimme bagagedragers zoals de Focus zitten veel strakker dan klittenbandzakken!

>> Lees nu: De grote groepstest – 12 gravelbikes in de ruimteronder-Controleer <<

Voor velen is de versnellingspook doorslaggevend voor de aankoop, maar dit is een van de minder belangrijke aspecten. Drie testfietsen waren uitgerust met moderne, elektronische versnellingen, de accu-aangedreven vergrendelingen met kleine, krachtige servomotor schakelden zeer snel en nauwkeurig en werden op den duur nauwelijks afgesteld. Aan de andere kant kosten ze meer en moeten ze natuurlijk van tijd tot tijd in rekening worden gebracht.

Wereldkampioen veldrijden Kluge is volledig overtuigd van de technologie, in zijn ervaring zijn er helemaal geen beperkingen op gravelbikes vanwege het vuil – en wij ook niet. Hoewel het vrij eenvoudig te veranderen is, moet u bij het kopen veel meer aandacht besteden aan de vertalingen. Hier zijn drie toptips:

• Cranks met 2 versnellingen resulteren in een breder bereik van overbrengingsverhoudingen en kleine versnellingssprongen, maar de schakellogica/bediening is iets complexer.
• In de bergen moet de laagste overbrengingsverhouding minder dan 1 zijn, 40/44 of 36/40 zijn goed.
• Brede “spreads” van de cassette (verschil tussen grootste en kleinste tandwiel) leiden tot sterke verschillen tussen twee versnellingen; Oké voor off-road en cruisen, oncomfortabel om te sporten.

De term “dropbar” beschrijft de constructie of de vorm van het stuur beter dan de Duitse term “racestuur”. Hoewel het naar beneden gebogen stuur tot voor kort eigenlijk voorbehouden was aan racefietsen, zijn er enkele redenen om het niet te reduceren tot ultralichte fietsen voor de snelst mogelijke ritten. Daarvoor een mini-woordenlijst over het onderwerp stuurvorm:

• Breedte stuur: In het geval van valbeugels wordt het gemeten vanaf het ene bevestigingspunt van de remhendel naar het andere, vanaf het midden van de buis.
• Druppel: Dit is de naam die wordt gegeven aan het hoogteverschil tussen de bovenste, dwarse bovenstang en het laagste grijppunt op de onderste beugel.
• Bereiken: Let op, frames hebben ook een “bereik”-waarde. Dit verwijst naar het uitsteken van het stuur van de stuurpenklem naar het voorste punt in de rijrichting.
• Schitteren: Het verwijst naar de verbreding van de onderste schakel ten opzichte van het bovenste deel en ligt tussen 0 en ongeveer 20 graden. Je kunt onderscheid maken tussen de drop flare en de flare-out als naast de verbreding ook de onderste handgreep naar binnen wordt gedraaid, zoals in het geval van het bombtrack-stuur.

Gravel bike sturen hebben stuurbreedtes van ongeveer 40 tot ongeveer 46 cm, in tegenstelling tot MTB’s die worden aangeboden met meer dan 78 cm. Aangezien grind echter vrij zacht terrein betekent, zijn dergelijke overbreedtes niet nodig. En volgens Mike Kluge zijn deze grote handafstanden ergonomisch nauwelijks te rechtvaardigen. Iets breder dan de schouders – dat is volgens de expert de consensus van voldoende controle, ondersteunende ergonomie en aerodynamica. Hij begrijpt ook niet waarom de dropbar met soms extreme flares op deze manier de overhand heeft. Je gaat naar de onderste schakel om gestroomlijnd te worden, dat ga je tegen. Bij harde afdalingen is de onderste stang echter te laag. Om kantelen te voorkomen, pak je toch het (smallere) bovenste gedeelte vast.

Als je een gitaar koopt, kun je niet spelen, en zelfs met de beste fiets in elke testcategorie kun je fouten maken. Dat is niet erg, de wielen zijn robuust genoeg om af en toe op hun kant te vallen. Maar om de bestuurder zoveel mogelijk een crash te besparen, volgen hier vier technische tips, ingenieus ontwikkeld met professionele ondersteuning:

• Gewichtsverdeling is belangrijk! Strek daarom elke keer dat je harder remt of door greppels/gaten je armen en gebruik ze om zittend je kont achter het zadel te duwen.
• Bedien in bochten de voorrem alleen zeer soepel! Dit geldt des te strikter naarmate het wegdek losser en sneller rijdt.
• Stuur niet met het stuur: initieer er alleen richtingsveranderingen mee, sturen gebeurt door opeenvolgende gewichtsverplaatsingen en druk op de grip van de binnenbocht.
• In stevige bochten, het buitenste pedaal naar beneden en belast met het hele lichaamsgewicht, hebben de billen nauwelijks contact met het zadel.