De bewegwijzerde Fontane-fietsroute loopt in verschillende afzonderlijke etappes tussen Oranienburg en Potsdam door het Ruppin-merengebied en Havelland. We hebben ons tijdens deze fietstocht beperkt tot het noorden van Brandenburg. Het Ruppin Lake District scoort met een bijzonder gevarieerd landschap. De kristalheldere meren met hun talloze waterwegen, bossen, weiden en mooie stadjes zijn een genot voor fietsers die geïnteresseerd zijn in natuur- en cultuurhistorie.
En hier zijn veel plaatsen die de beroemde dichter Theodor Fontane, aan wie de fietsroute zijn naam dankt, bezocht en beschreef in zijn werken. Romans als “Effi Briest” of “Der Stechlin” worden beschouwd als tijdloze klassiekers van de Duitse literatuur, maar zijn beroemde werken omvatten ook het vijfdelige “Omzwervingen door de Mark Brandenburg”. Het kostte hem bijna 30 jaar. De “omzwervingen” zijn gebaseerd op verkenningen van de regio, die de dichter, geboren in 1819, vanaf 1859 te voet, per trein en koets ondernam. We zijn hier dus met de fiets op een historische zoektocht naar sporen.
Oranienburg – een kasteel als teken van liefde
We beginnen direct voor het imposante Paleis Oranienburg, een van de mooiste en belangrijkste barokke gebouwen in de Mark Brandenburg. En het is hier dat we de dichter Theodor Fontane voor het eerst ontmoeten. Hij was erg ontroerd door het liefdesverhaal dat ten grondslag ligt aan delen van de architectuur en de naam van het kasteel.
>> 400 kilometer door Brandenburg over de Havel-fietsroute
Keurvorstin Luise Henriëtte (1627-1667) vergezelde haar echtgenoot keurvorst Friedrich Wilhelm graag op zijn jachttochten en was lyrisch over de vruchtbare natuur en de weidse uitzichten die haar aan haar Nederlandse vaderland deden denken. Als gevolg hiervan gaf de prins haar het hele gebied en liet het kasteel volledig uitbreiden. Louise noemde het Oranienburg.
Tegenwoordig presenteert het kasteelmuseum een uitgebreide collectie van verschillende kunstwerken. Ook in de buitenruimte is er veel te doen. We bewonderen de uitgestrekte, liefdevol aangelegde tuin met verschillende themagebieden. Een oase van rust en ontspanning.
We volgen de oevers van de zacht stromende Havel, en het gaat de uitgestrekte natuur in. Het continu geasfalteerde fietspad slingert zich een weg door grote weilanden met kleurrijke bloemenvelden en enkele boomgroepen. Rond de kleine, ietwat dromerig ogende stadjes New Holland en Liebenberg wordt het licht heuvelachtig.
Het gemengde bos hier is eeuwenoud. Direct bij het kasteel en landgoed Liebenberg ontdekken we een kleine boerderijwinkel. We zijn niet de enigen die de monsters uit de regio leuk vinden. Veel fietsers genieten hier van hun pauze.
Voorbij kasteel Meseberg, dat nu wordt gebruikt als gasten- en vergaderhuis voor de federale overheid, fietsen we richting Gransee, de bestemming van vandaag. Via de Fontanepoort rollen we het middeleeuwse centrum van Gransee binnen. Roodbruin glinsterend metselwerk, smalle steegjes en kleine groene ruimtes kenmerken het beeld van de ietwat mysterieuze plek. Aan het einde van de eerste dag smaken koffie en gebak in een eethoek buiten heerlijk.
Nieuw: Het fietstourplatform van Delius Klasing & Outdooractive
Delius Klasing Verlag, waartoe ook de MIJN FIETS, heeft samen met Outdooractive het nieuwe DK-tourportaal gelanceerd. Vanaf nu vind je op het nieuwe platform de beste routes voor toerfietsen met of zonder motor, maar ook vele andere toursuggesties uit de fietswereld. Laten we op de fiets stappen!
>> Klik hier voor het nieuwe DK touring portaal voor alle wielerfans
Fontane’s lievelingsgerecht in de Ratskeller
Na de Gransee, voor Fontane “de sterkste stad van het graafschap Ruppin”, gaat de route verder door een typisch Brandenburgs landschap naar Zernikow. Rond 1740 was hier een bijzondere kinderboerderij: er werden zijderupsen gekweekt. Tegenwoordig is het landgoed Zernikow een populaire locatie voor tentoonstellingen en lezingen. In het hart van het landhuis worden in het weekend speciale crêpes aangeboden in het schilderachtige Café Bric a Brac. Dat laten we ons ook niet afnemen.
Het continu geasfalteerde fietspad loopt nu door het midden van een groot natuurgebied. We genieten van de schone lucht en de flair van het merenlandschap. Stel een vraag in Neuglobsow We vragen ons af waarom het houten beeld “Koningin van de Nacht” hier is gemaakt en wie er op de “godslasterlijke bank” zat.
Het hoogtepunt van het landschap is de prachtige Stechlinsee met zijn bijzonder heldere water en schaduwrijke oevers. Fontane-kenners weten: “Der Stechlin” is ook de titel van een 500 pagina’s tellende roman over de Brandenburgse adel, een van zijn grootste literaire successen.
Na een korte omweg naar het bezoekerscentrum van het natuurpark Stechlin-Ruppiner Land in Menz, genieten we van een bijzondere stadstour in Rheinsberg. Mevrouw Schmidt-Ulbrich, de plaatselijke toerismemanager, fascineert ons met haar uitleg over “haar” stad, die ze met hart en ziel presenteert. Op het grote voorplein van kasteel Rheinsberg is ze enthousiast over de schilderachtige ligging en de bijzonder geslaagde mix van natuur, kunst en architectuur.
Ze neemt ons ook mee naar de kelder van de gemeente waar we eten. Op het menu voor ons staat: “Fontane’s lievelingsgerecht” – Oud Brandenburgs stoofvlees met gembersaus, rode kool en aardappelknoedels met broodboter. Maaltijd!
Excursie naar de “Mooie Non”
De dagtocht van vandaag brengt ons van Rheinsfeld via Köpernitz naar Lindow. Het landschap wisselt af tussen gemengd bos en monocultuur. De bijzondere charme van dit gedeelte zijn de vele, meestal onopgemerkte schoonheden, die een beetje buiten de gebaande paden liggen. Bijvoorbeeld een kleine, deels overwoekerde bosbegraafplaats buiten Köpernitz, waar ook een gravin haar laatste rustplaats heeft gevonden. Overal waar we komen, worden we vergezeld door informatieborden over het werk van Theodor Fontane.
En we ontmoeten altijd andere fietsers die geïnteresseerd zijn in cultuur, de meesten op e-bikes. We rijden echter zonder batterijondersteuning, wat goed te doen is gezien de vrij weinig hoogtemeters zonder echt veeleisende beklimmingen.
In Lindow, een juweeltje in een klein stadje, stappen we van de fiets. We willen de kloosterruïne met het deels overwoekerde park van dichtbij bekijken. Fontane noemde het klooster ook in “Der Stechlin”. Verschillende legendes omringen de muren. Bijvoorbeeld die van de adellijke juffrouw Amelie, die verliefd was geworden op de arme boerenjongen Jacob en daarom door haar ouders naar het klooster werd verbannen. Via een gat dat de minnaar in de kloostermuur had gegraven, kon ze met Jacob ontsnappen. Maar het echtpaar zou zijn verdronken in het nabijgelegen Wutzsee. Tegenwoordig herinnert het beeld van de “Mooie Non” in het midden van het meer aan het tragische verhaal.
Hoogtepunt: In de stad van de fonteinen
Op weg van Rheinsberg naar het kleine vissersdorpje Zippelsförde fietsen we door uitgestrekte akkers met bouwland en koolzaad. Felgeel zover het oog reikt. In Molchow dartelen peddelaars op de Rhin, een zijrivier van de Havel. Fontane vond de naam van de nederzetting een “sinistere connotatie” hebben, maar genoot aan de andere kant van de “heldere en lichtgevende sfeer” van het kleine dorp en de omliggende meren.
Al in de late ochtend bereiken we de geboorteplaats van de beroemde dichter: Neuruppin, die ook de bijnaam Fontanestadt draagt. Qua oppervlakte is het een van de grootste steden Duitsland. Maar bovenal heeft Neuruppin cultureel veel te bieden – en vooral voor Fontane-fans. Daarom willen we hier wat meer tijd doorbrengen.
Op de fiets gaan we de historische oude stad in, die omgeven is door een wal en veel groen. De Pruisische architectuur kenmerkt het stadsbeeld – maar ook de geslaagde mix van oud en modern. Bijvoorbeeld in het gebouw waarin de apotheek van Löwen is gevestigd, waar Theodor Fontane werd geboren, die overigens eerst het beroep van apotheker leerde voordat hij besloot schrijver te worden.
Vlakbij, op het Fontaneplein, staat ook het monument voor de dichter. Met zijn benen gekruist, een pen in zijn hand, klaar om te schrijven, zit hij sinds 1907 in dit stadiumHij lijkt de drukte in zijn omgeving nauwlettend in de gaten te houden.
Het is zelfs een populair fotomotief voor talloze toeristen. Op onze weg door de stad stoppen we bij nog veel meer mooi vormgegeven rustplaatsen met interessante informatie over het werk van de schrijver.
De dag eindigt voor ons midden in de wei in de Fontane Festival Garden. Uta, de organisator van het festival, verwelkomt ons daar met heerlijke pizza. Jannika en Itta van de Ruppin Lake District Tourism Association schuiven ook aan, en we genieten samen van de zwoele zomeravond.
De “Kuhhorster”
Aan het einde van onze tocht willen we een paar kilometer door een rustiger gebied fietsen. De bestemming van vandaag is de kleine wijk Kuhhorst in de gemeente Fehrbellin. De fietsroute loopt afwisselend door boerenland, open weilanden en bosgedeelten. We praten zelf ook heel weinig. Onze ogen dwalen rond en we genieten van de rust. Geen verkeer, weinig mensen – gewoon geweldig!
Dan, plotseling, klinkt er muziek in de verte. Korte tijd later worden we begroet door een kleurrijk bord met het opschrift “Welkom bij de Kuhhorsters”. Op de binnenplaats van een eenvoudige herberg is blijkbaar de helft van het dorp verzameld. Een wat verouderde band speelt countrymuziek, er wordt gedanst, gebarbecued en gelachen. We gaan zitten en leren veel over deze vrolijke dorpsgemeenschap, die maar uit een paar gezinnen bestaat. Iedereen kent hier iedereen. Ook wordt ons met trots verteld over een bijzonder project: “Die Kuhhorster” is een regionaal merk met een uitgebreid assortiment aan etenswaren. Mensen met een beperking helpen bij het verbouwen van groenten en fruit, maar ook bij het met veel liefde maken en verkopen van jam, gebak of pasta. Te midden van deze warme mensen genieten we van een streekversnapering. En we zijn er zeker van dat Theodor Fontane zich hier ook thuis zou hebben gevoeld.
Informatie en tips voor de fietstocht op de Fontane-fietsroute
Aankomst (Start Oranienburg)
Auto: De B 96 brengt u vanuit het noorden via Fürstenberg/Havel naar Oranienburg
door het Ruppin Lake District. Vanuit het zuiden bereikt u Oranienburg via de A10 en A111.
Bus: Buslijnen van de VBB (www.vbb.de) en de OVG (www.ovg-online.de)
Cursus: Station Oranienburg, langeafstands- en lokale lijnen van de DB (www.bahn.de),
Regionale treinen VBB (www.vbb.de) en S-Bahn rechtstreeks vanuit Berlijn (www.sbahn.berlin)
FOOI: In interregionale treinen is het essentieel om vooraf fietsvervoer te reserveren.
De Fontane-fietsroute in het Ruppin Lake District in 5 dagen
DAG 1: Oranienburg naar Gransee, 52 km, 180 m stijgen, ca. 4.5 uur, 95 % verhard, 5 % onverhard.
Zeer mooi landschap, gemengde bossen, fantastische uitzichten, verschillende kastelen, mooie dorpjes
DAG 2: Gransee naar Rheinsberg, 47 km, 200 m stijgen, ca. 4 uur, 95 % verhard, 5 % onverhard. Afwisselend landschap, meren en gemengde bossen, kastelen, natuurpark, prachtige Rheinsberg
DAG 3: Dagtocht naar de “Mooie Non” in Lindow (Mark), 47 km, 220 m stijgen, ca. 4 uur, 80 % verhard, 20 % onverhard.
Enigszins buiten de gebaande paden, vaak onverhard, maar zeer gemakkelijk te berijden, rustig platteland, landhuizen, meren
DAG 4: Rheinsberg naar Neuruppin, 26 km, 130 m stijgen, ca. 2,5 uur, 85 % verhard, 15 % onverhard. Uitgestrekte akkers en koolzaadvelden, onverharde stukken zeer begaanbaar, het hoogtepunt is Neuruppin, de geboorteplaats van Theodor Fontane
DAG 5: Neuruppin naar Paulinenaue, 34 km, 60 m stijgen, ca. 3 uur, 95 % verhard, 5 % onverhard.
Rustig achterland, weinig verkeer
De GPS-gegevens voor de tour
De GPS-gegevens voor de fietstocht op de Fontane-fietsroute zijn te vinden in het DK-tourportaal op Outdooractive:
Accommodatie, Eten, Drinken
Uitgebreid aanbod langs de gehele route, informatie: www.ruppiner-seenland.de/uebernachten en www.ruppiner-seenland.de/erlebnisse/fuer-geniesser
Gransee: Landlust Hotel. Liefdevol ingerichte kamers, zeer hoffelijke eigenaar, rustige ligging net buiten Gransee, vanaf 100 euro per persoon met ontbijt, www.landlusthotel.de
Schlosswirt Meseberg: Kasteelsfeer, terras, uitstekende regionale keuken, www.schlosswirt-meseberg.de
Rheinsberg: Aan de jonge Fritz. Gastenverblijf en logement met geschiedenis, 90 Euro pp met ontbijt,
Lekkere regionale delicatessen, www.junger-fritz.de
Neuruppin: Hotel Waldfrieden. Zeer vriendelijke service, mooie kamers, door een familie gerund, gastentuin, direct aan het Ruppinmeer, vanaf 120 Euro tweepersoonskamer met ontbijt, super lekker eten in de tuin met uitzicht op het meer, www.waldfrieden-neuruppin.de
Gemeente Fehrbellin: Dorfkrug Kuhhorst. Typische kleine herberg, zeer eenvoudig, vriendelijk,
Gastentuin, rustig gelegen in het midden van een zeer mooi landschap, vanaf 60 Euro tweepersoonskamer met ontbijt,
In de gastentuin worden vaak verse barbecues geserveerd, www.diekuhhorster.de
Bezienswaardig
Kasteel Oranienburg: Prachtig gebouw met een groot terrein, www.oranienburgerleben.de
Gransee Museum voor Lokale Geschiedenis: Met veel lokale info, www.gransee.de
Gut Zernikow: Schilderachtig café “Bric a Brac”, www.gutzernikow.de
Kasteel Rheinsberg: Uitzonderlijke ambiance, prachtig meer, www.rheinsberg.de
Ruïnes van het Lindow-klooster, Wijze “Mooie Non”, Wutzsee, www.lindowmark.de
Neuruppin: Veel verschillende “Fontane onderwerpen”, verzamelde informatie over www.neuruppin.de of beter: www.tourismusneuruppin.de
In de omgeving van Fontane
Evenementen voor cultuurliefhebbers: www.fontanekosmos.de
Voor boekenwurmen: Boekhandel Fontane in Neuruppin, www.havelbuch.de
Voor de fijnproevers: Fontane wijn, mousserende wijn, likeur, brandewijn en whisky, www.weinhausneuruppin.de
Voor wie op zoek is naar ontspanning: Fontane Therme, www.resort-mark-brandenburg.de/fontanetherme
Fietsinfrastructuur
De hele fietsroute met alle secties en omleidingen is goed bewegwijzerd. Tip: Als aanvulling is het aan te raden om een fietskaart mee te nemen.
Fietsverhuur en -reparatie mogelijk in alle grote steden, www.ruppiner-seenland.de/in-die-natur/radfahren
Kaarten en informatie over de regio: Ruppin Lake District, Havelland, Fontane-fietsroute
Zeer goede informatie over de reisregio’s:
- Ruppin Lake District op: www.ruppiner-seenland.de
- Havelland: www.dein-havelland.de
- Bijzondere informatie Fontane Fietsroute: www.fontanerad.de