Toppen van de Balkan: Trailtour door het wilde Prokletije gebergte

“Nee, nee, we hebben een taxi nodig voor vier personen. Vier mensen en vier fietsen.” Voor de zekerheid gebruikt Ludo zijn vingers zodat de gastheer van het Rugova Base Camp ons echt begrijpt en een geschikte auto voor ons kan bestellen. De Kosovaar knikt. Hij lijkt de vier al lang te hebben begrepen. Ik denk dat het onze fietsen zijn die hem en zijn gesprekspartner aan de telefoon irriteren. Maar op een gegeven moment lacht onze gastheer in de telefoon, haalt zijn schouders op en hangt op: Oké, taxi komt eraan, maar het kost tijd. Heel goed, dan is er nog tijd om onze fietsen op te zetten. We zijn vanmorgen geland in Pristina en zijn vervolgens twee uur verder met de bus door de Rugova-vallei naar deze accommodatie gereisd. We willen echter alleen onze grote bagage hier achterlaten en een taxi nemen naar Liqenat, waar ons avontuur zou moeten beginnen. Een beetje krap, ons schema voor de eerste dag. Maar deze Europese bergketen is ons bijna griezelig onbekend – het is beter om geen minuut te verspillen. Maar het feit dat onze tour zou kunnen mislukken omdat er geen navenant grote taxi voor ons is en onze fietsen stonden, stond bij niemand op de radar.

Mijn maatje Ludo May kwam een paar weken geleden op het idee van deze tour. Hij bracht niet de hele zomer door met het gaan van de ene enduro-race naar de andere, zei hij. Het is beter om weer op de fiets op pad te gaan, om iets compleet nieuws te ontdekken. En de foto’s die we op internet vonden, zagen er echt spannend uit: Balkan – om precies te zijn: het Prokletije gebergte. Waar de grenzen van Kosovo, Albanië en Montenegro samenkomen. Lange tijd werd deze regio beschouwd als een verboden land. Tegenwoordig is hier een oud herderspad uitgegraven en gemarkeerd als toeristisch wandelpad. Het is 192 kilometer lang en klimt in een grote lus van top naar top op een hoogte van meer dan 2000 meter. Daarbij wisselt hij drie keer van landsgrenzen. De tour zou tien dagen te voet duren als je voor de grote lus kiest. Hoe lang het met de mountainbike duurt, kunnen we niet vinden op het net. “Perfect!” zeiden onze vrienden Cyril en fotograaf Jérémie Reuiller en verder overtuigingswerk was niet nodig.

Een terreinwagen met dakrails voor grote bagagestops op de parkeerplaats. Op de zijdeur staat ‘Outdoor Kosovo’. Als dat onze taxi is, moet er voldoende ruimte zijn. Een lange, pezige chauffeur stapt uit de auto en loopt met ferme stappen op ons af. Zijn blik: fronsend. Maar zijn Engels is beter dan dat van onze gastheer. Het zijn onze fietsen die hem storen. Dit betekent dat het parcours niet haalbaar is. Maar het duurt niet lang voordat hij begrijpt dat we alpine ervaring hebben, dat we onze uitrusting onder de knie hebben en dat we enige kennis hebben van waar we aan beginnen. Uiteindelijk ontdooit hij en stelt zich voor. Mentor zijn naam, berggids en specialist voor de Peaks of the Balkans Trail. We mogen de fietsen vastsjorren aan het dak van zijn auto en daar gaan we. Tijdens de rit naar het startpunt overlaadt Mentor ons met waardevolle tips en als afscheid geeft hij ons zijn visitekaartje: “Als er problemen zijn: bel me op elk moment!” Een aanbod waar we helaas op terug moeten komen.

Wat je op de foto’s op internet niet zo goed kon zien: Deze Prokletije bergen zijn verdomd steil. Er is weinig tijd om op te warmen, pols en lactaat beginnen meteen te bonzen. Maar het duurt niet lang voordat we het eerste niveau van het terrein bereiken, waar het kleine Leqinat-meer het zich gemakkelijk heeft gemaakt. Als een groene parel ligt hij daar in de weelderig groene alpenweide, losjes omringd door een paar naaldbomen. De westelijke oever grenst al aan Montenegro. Maar wat ons zorgen baart, zijn de witte vlekken in de passen erboven. Mentor had verteld over resterende sneeuwvelden. De winter van dit jaar was uitzonderlijk lang. Maar de witte vlekken worden zichtbaar dikker op de resterende 400 meter hoogte tot aan de pas. We moeten sneller afdalen dan verwacht – en acht kilometer sjokken door het ijskoude, enkeldiepe Sulz. Dat kost granen. En moraliteit. Alleen het GPS-apparaat beweert nog dat we op de goede weg zijn. We hebben het pad al lang niet meer gezien. “Wees blij dat de sneeuw niet bevroren is, anders we kunnen meteen terug naar…”, sluipt Cyril vooruit en stopt abrupt midden in een zin. Tegen de tijd dat we bijpraten, heeft hij al een besluit genomen: “Een beer!” Sterker nog, de pootafdrukken in de sneeuw zijn zelfs afkomstig van meerdere beren, want zelfs in het klein ontdekken we dezelfde sporen. Het vooruitzicht om midden in dit wilde gebied een berenfamilie te ontmoeten, inspireert ons opnieuw. Net als de afdaling van het merk Mégavalanche aan de andere kant van de pas. Voor 100 meter diepte hebben minstens twee van ons plezier. De andere twee moeten duwen. Maar al snel hebben we weer een rijk zandpad onder onze banden, dat ons door alpenweiden naar beneden leidt naar de eerste boerderijen van Montenegro. Een vrouw ziet ons door het keukenraam naar binnen rollen. Zijn we op zoek naar accommodatie? Nee, zeggen we tegen haar, maar ze wuift ons toch naar haar terras. Voor we het weten staan thee en een groot bord pannenkoeken voor onze neus. Een gastvrijheid die we vanaf nu elke dag zouden ervaren.

We worden verondersteld voorzichtig te zijn. Een verhaal dat we de komende dagen keer op keer horen: het is nog maar tien dagen geleden dat twee Belgische wandelaars hier op een ijzig sneeuwveld uitgleden en in de steile helling vielen. Beiden dood. Daarom verminderen we onze dorst naar avontuur een beetje op de volgende etappes. Volgens Mentor zijn er geen grotere sneeuwvelden te verwachten, maar we gebruiken liever geen overdreven rijmanoeuvres. Wie weet hoe lang het duurt voordat de helikopter in geval van nood te hulp schiet. Als hij überhaupt kan komen, want het weer zal ons de komende dagen steeds vaker op afstand houden. Elke middag zwellen de wolken in de lucht aan tot monsters, maar we zijn altijd net bij de accommodatie voordat het begint te regenen of hagelen.

Totdat het ons raakt in het Theth National Park: we waren gewoon blij omdat we met succes een onweersbui in een bergcafé hadden uitgezeten om de klim naar de Valbona-pas droog en versterkt aan te kunnen pakken. Dan rolt de volgende zwarte muur ons tegemoet. Het enige wat overblijft is een hectische retraite. Ga gewoon weg van de pas! We vinden een redelijk beschutte holte onder de noklijn en laten de ellende gehurkt over ons heen gaan. Het spoken duurt in ieder geval niet lang. Maar we zijn helemaal doorweekt en weten: de crashsite van de twee Belgen ligt daar nu op de loer. Hoewel er een soort omweg is opgezet, leidt deze via ferrata omhoog. “Met de fietsen kun je het vergeten”, zegt Mentor aan de telefoon.

Het ijzige sneeuwveld is ontdooid. Het loopvlak van onze schoenen heeft in ieder geval een goede grip. Toch overwegen we elke stap. Geconcentreerd tasten we ons een en ander een weg over de crashsite. Pas als ze alle vier veilige grond onder hun voeten hebben, lachen ze weer. Met opluchting. Maar ook omdat we nu beloond worden met een sneeuwvrij enduro-parcours naar het volgende dal. Toegegeven, je moet veel bergop duwen en dragen op de Peaks of the Balkans Trail. Maar bergafwaarts vermaakte hij ons 98 procent van de tijd. Zelfs de afdaling van de Péja-pas naar Albanië, die Mentor ons had beschreven als volledig onberijdbaar: veel te steil, grof puin en krapste bochten – we genoten van elke kronkelige afdaling van 700 meter. Het landschap verandert ook voortdurend tijdens deze tour. In Kosovo deed alles een beetje denken aan de Vogezen en later aan de Siberische steppen. Montenegro verraste met bloeiende alpenweiden en mediterraan geurende dennenbossen. Nu, in Albanië, schitteren witte Dolomietrotsen ons tegemoet, voordat de volgende valleien zich weer naar het oosten verbreden zoals Schotland en Mongolië. Wat we helaas al die dagen niet te zien kregen, zijn beren. Meerdere keren hebben we huttenverzorgers gevraagd hoe groot de kans is om beren tegen te komen. Het antwoord was altijd een hoofdschudden. Maar net toen we na een rustpauze op een weiland in de buurt van Doberdo waren,Als we weer op pad willen, ontdekken we ze toch: daar op de helling – op veilige afstand – ravotte een vrouwtjesbeer met haar drie welpen de bergweide op!

Het Dinarische gebergte strekt zich uit over 600 kilometer over de Balkan. Van Slovenië (Julische Alpen) via Kroatië naar het noorden van Albanië. In het verre oosten, waar de drie landen Kosovo, Montenegro en Albanië elkaar ontmoeten in een drielandenpunt, rijzen de hoogste, steilste en ruigste toppen op: het Prokletije gebergte (hoogste berg: Jezerca, 2694 m). Vertaald betekent Prokletije “vervloekt” of “verboden”. Juist vanwege de steile topografie en onbegaanbaarheid werd het pas in de 20e eeuw goed in kaart gebracht en kregen toeristen lange tijd geen toegang vanwege het IJzeren Gordijn tussen Albanië en Montenegro. Inmiddels zijn de grenzen echter opengezet en worden deze bergen steeds vaker de “Albanese Alpen” genoemd.

De Peaks of the Balkan Trail is een oud herderspad dat nu dienst doet als een belangrijke wandelroute over de hoogste toppen en passen van het Prokletije gebergte. Over een lengte van 192 kilometer doorkruist hij alle drie de landsgrenzen en dompelt hij zich onder in een grote verscheidenheid aan landschappen. Midden in wat waarschijnlijk de wildste en meest ongerepte bergketen van Europa is.

De hele route is te voet in tien dagen te doen, met de fiets deden wij er acht dagen over. Dat zegt genoeg. Als je deze tocht met de mountainbike maakt, moet je voorbereid zijn op lange draag- en duwpassages in het steilste terrein. Bergafwaarts is de route voor 98 procent berijdbaar, maar alleen als je een solide enduro-rijtechniek hebt. Anders duw je hier veel en ben je niet veel sneller dan een wandelaar.

De grenzen zijn open voor wandelaars en fietsers, maar je hebt voor alle drie de landen een soort visum nodig, dat je online kunt aanvragen: www.peaksofthebalkans.info

Het Prokletije gebergte is niet bijzonder dichtbevolkt, maar er zijn boerderijen en dorpen. De beste manier om gebruik te maken van de organisatieservice van Outdoor Kosovo: www.outdoorkosova.com