BIKE Mission 3000: Tips voor de psyche voor uitdagende MTB-tochten

Toen mountainbike-terugkeerder Albert Miethaner de rematch inging met de eindbaas van de BIKE Mission 3000, werd hij geconfronteerd met veel mentale uitdagingen. Onder hen was de mislukte eerste poging, zijn defecte fiets, pijn en de wetenschap fysiek getroffen te zijn. Toch haalde de BIKE-lezer het en reed de eerste tocht met 3000 hoogtemeters in zijn leven in volledige eenzaamheid. Bijna niemand weet beter dan Paul Schlütter hoeveel invloed het succes van een atleet kan hebben. In een interview geeft de verenigingspsycholoog van de Federatie van Duitse Wielrenners (BDR) waardevolle tips over hoe om te gaan met mentale dieptepunten en classificeert Alberts emotionele toestand tijdens onze hoogte-uitdaging.

Albert’s zeer persoonlijke videodocumentatie geeft ook inzicht in zijn gemoedstoestand tijdens de voorbereiding op de BIKE Mission 3000: Kijk nu!

>> Alle artikelen over de Alberts Mission zijn hier te vinden: BIKE Mission 3000 <<

FIETS: Albert moest de laatste poging staken. Wat betekent zo’n tegenslag voor een sporter met een doel?

Paul Schlütter: Dit hangt af van hoe sterk de doelgerichtheid is en hoeveel middelen erin zijn geïnvesteerd. Overdreven doelgerichte gedachten zouden bijvoorbeeld zijn: ‘Ik moet de 3000 meter hoogte halen, anders ben ik een mislukkeling! Als ik het niet haal, ben ik slecht.’ Als alles vooraf gericht was op dat ene doel, en de motivatie vooral gebaseerd was op het behalen van een resultaat, dan kan zo’n tegenslag het gevoel van eigenwaarde in gevaar brengen en resulteren in een dieptepunt. Omgekeerd kan het bereiken van het doel echter ook een probleem worden, afhankelijk van de persoonlijke context van het leven: wat komt er daarna? 3500 meter hoogte?

Zijn er strategieën om positief om te gaan met dergelijke sportieve tegenslagen?

Een manier zou zijn om het omgaan met de tegenslag als een nieuwe uitdaging te zien en na te denken: ‘De omstandigheden waren moeilijk, maar ik heb mijn best gedaan.’ Wie plezier kan ontlenen aan het bereiken van het doel, maar aan de activiteit zelf, is meer procesgericht. Zelfs van een hagelbui kun je ervan genieten, beschouwd als een natuurlijk spektakel. De meeste motorrijders zijn bekend met de procesgerichte beleving van het moment. Ondanks de fysieke inspanning om plezier te hebben in de zaak, kan het niet bereiken van een doel het dempen. Het is van fundamenteel belang om je bewust te zijn van waarom sport leuk is – of het nu komt door de wind op je gezicht, het gevoel van uitputting in je benen of de sportgemeenschap. Veel fietsers richten zich ook op het beleven van de natuur. Voor procesoriëntatie is dankbaarheid voor de kleine dingen in het fietsen en het definiëren van dergelijke procesdoelen cruciaal: weg van de cijfers en naar de acties zelf.

Wat betekende de mislukte poging voor de uitgangspositie van Alberts tweede kans?

Albert wekt niet de indruk dat hij bij de eerste de beste gelegenheid de handdoek in de ring gooit. Hij drijft veel projecten parallel aan, lijkt erg ambitieus en lijkt te genieten van het proces zelf. Als het anders was geweest, had hij de uitdaging waarschijnlijk niet aangenomen. Bij de BIKE Mission 3000 werd een mountainbike-terugkeerder teruggeleid naar zijn oude passie. Het ging over het bereiken van de 3000 meter hoogte maar ook over een interessante ervaring en de vraag: ‘Wat kan ik uit mezelf halen?’ Als Albert, terugkijkend op de laatste poging, kan zeggen: ‘Het is niet geworden wat ik had gehoopt, maar het was toch een goede ervaring’, dan is de kans groot op een procesgericht tweede coupletGoed gedaan. Vanuit dit oogpunt de nieuwe poging starten en de eigen competenties waarnemen in de zin van ‘ik kan het’ kan zelfs een positieve basis vormen.

De startpositie van Albert was allesbehalve goed: voorspanning, buitenlandse fiets, alleen. Heeft dit een negatief effect op de psyche van een sporter?

Mensen kunnen heel verschillend reageren op zo’n situatie. In de zin van constructivistische benaderingen heeft elke atleet een zeer individuele realiteit. Natuurlijk kan de beginsituatie een atleet bezighouden – maar dat hoeft niet, maar is alleen een kwestie van perceptie. Het gaat om het vergelijken van de middelen: ‘Welke heb ik nodig voor de challenge en welke neem ik mee?’ Als de balans negatief is en de atleet de indruk heeft dat hij niet over de nodige middelen beschikt, zal hij de uitdaging meer als een bedreiging ervaren. Dit kan van alles zijn, van een daling van de motivatie tot zelfsabotage. Albert ontkende de uitdaging opnieuw en had niet eens de voorwaarden zoals bij de afgebroken poging. Toch kon hij ook de omstandigheden en zijn eigen competenties in een positief daglicht zien: ‘Ik heb het bijna gered in veel slechtere weersomstandigheden.’

Alberts uitdaging was een emotionele achtbaan: pijn, vreugde, zelfverzekerdheid, twijfel. Is dat typerend?

In mijn ervaring met ultra-duursporters zou ik zeggen dat dit scala aan emoties, gedachten en fysieke signalen normaal is. Hoe we dingen waarnemen, kan steeds opnieuw veranderen binnen de bijbehorende context. Wat belangrijk is, is een bewuste benadering en de perceptie van de ups en downs als onderdeel van de ervaring. Ze hoeven niet per se het eigen handelen te beïnvloeden. Je moet onderscheid maken tussen situaties waarin je iets kunt veranderen, zoals een gebrek aan voedsel, en dingen die niet te beïnvloeden zijn. Als Albert zich bewust was van wat hij had gedaan om op de laatste top te staan, dan kon hij zeker meer genieten van dit moment.

Wat kan je helpen om door dieptepunten heen te komen?

Het aantonen van het vermogen om te lijden is een vaardigheid die alomtegenwoordig is in duursporten. In staat zijn om dergelijke toestanden van emotionele en fysieke dieptepunten gedurende een bepaalde periode te doorstaan, is wat duursporters maakt. Er zijn veel verschillende strategieën om ermee om te gaan. Atleten hebben me ook verteld: ‘Ik stel me voor dat een familielid van mij bloedt op de top en ik moet er snel zijn!’ Natuurlijk kan dit een motiverend effect hebben. Anderen richten zich op het hier en nu. De focus ligt alleen op de volgende stap, al het andere is op dat moment niet relevant. Voor veel sporters helpt het om al hun aandacht te richten op de actie die nodig is om het gestelde doel te bereiken. Maar dat vergt oefening. Er is veel onderzoek gedaan naar de positieve zelfpraat van duursporters. Gedachten vol motiverende instructies kunnen helpen: ‘De gel staat op het punt om in te trappen, ik kan het!’ Maar precies het omgekeerde kan ook helpen: afleiding door bijvoorbeeld te focussen op het landschap.

Welke rol speelt de wil om het doel te bereiken?

Natuurlijk ben ik bevooroordeeld en zeg ik: alles! Tenminste rein vanuit een experimenteel oogpunt. Als twee atleten dezelfde fysieke vereisten hebben, maar slechts één zich bewust is van hun middelen en de taak als een uitdaging ziet, hebben ze meer kans om de uitdaging aan te gaan. Iemand die over zichzelf praat en zich niet bewust is van zijn competenties, zal niet zo goed presteren. De wil kan een gigantisch verschil maken in termen van het vermogen om te lijden. Het is spannend dat Albert zijn eigen slaagkansen op 75 procent heeft geschat. In de literatuur is 60 tot 80 procent het gouden gebied voor het bereiken van een doel. Dan lijkt de taak niet al te moeilijk, maar ook niet te gemakkelijk.

Is het mogelijk om will te trainen?

Het opzettelijk ervaren van negatieve toestanden is het allerbelangrijkste in duursporten vanaf het punt waarop het lichaam begint te schreeuwen. Natuurlijk kun je jezelf ook in deze staat brengen en trainen hoe je het moet gebruiken, of het nu thuis op de roller is of met vervelende tussenpozen op de berg. Je zou het ook stressweerstandstraining kunnen noemen. Het belangrijkste is om het geheel, net als bij het trainen van elke andere techniek of vaardigheid, te zien als een leerproces waarin tijd moet worden geïnvesteerd.

Kan Will ook gevaarlijk zijn? Bijvoorbeeld als het signalen uit het lichaam overstemt?

Natuurlijk! Het hoofd kan veel goeds doneren, maar op een gegeven moment wordt een fysieke grens bereikt. De meeste atleten zijn echter in staat om dergelijke limieten te herkennen. In een hoogte-uitdaging, zoals Mission 3000, kom je bijvoorbeeld gewoon niet verder. Dit is iets anders dan atleten die zichzelf overschatten op een afdaling. Wie pijn als bio-psychosociaal construct heel goed kan verdragen en een bepaald punt overstijgt, kan ook zijn eigen gezondheid in gevaar brengen.

Wat is een gezond wilsniveau?

Tot op zekere hoogte is dit een kwestie van ervaring. Sporters moeten van tevoren nadenken over waar hun eigen grenzen liggen en zich daaraan houden – in de zin van: ‘Uiterlijk als ik op weg naar boven vier keer heb overgegeven, moet ik stoppen.’ Het kan ook helpen om jezelf te omringen met andere mensen die het dan eisen. Het is belangrijk om stil te staan bij borderline ervaringen en indien nodig je eigen grenzen aan te passen.

Alle artikelen over de Alberts Mission vind je hier: BIKE Mission 3000