Met blauwe borden met een wit fietssymbool worden fietsers tot op de dag van vandaag op oude, kapotte en gevaarlijke paden gedwongen. Ter gelegenheid van de 25e verjaardag van de fietswijziging, die op 1 oktober 1998 in werking is getreden, roept de Algemene Duitse Fietsclub (ADFC) op tot het afschaffen van deze illegale gebruiksplicht van fietspaden en tot de ontwikkeling van een goede fietsinfrastructuur. BIKE sprak met Dirk Lau, perswoordvoerder van de ADFC Hamburg.
Verplichting om fietspaden te gebruiken – dit is de juridische situatie
Alle paden gemarkeerd met een blauw verkeersbord (fietspad of gedeeld/gescheiden voetpad en fietspad) zijn onderhevig aan gebruik. Dat betekent dat fietsers er gebruik van moeten maken. Zelfs met dubieuze bewegwijzering. Uitzondering: Het pad is objectief onbruikbaar (ijzig, zwaar beschadigd, geblokkeerd door illegaal parkeren). Volgens een uitspraak van de federale administratieve rechtbank van 18.11.2010 moeten “fietsers in het algemeen de weg gebruiken”. Een verplichting tot het gebruik van fietspaden kan alleen worden opgelegd als er sprake is van een bijzondere gevaarsituatie als gevolg van de bijzondere lokale omstandigheden. Dit is de juridische situatie in Duitsland – ons zustermagazine TOUR heeft hier meer hierover samengevat.
FIETS: Wat zijn volgens jou “illegale verplichtingen om fietspaden te gebruiken”?
Dirk Lau: Wat wij illegaal noemen is dat het een onrechtmatig bevel van de politie is. Onrechtmatig omdat het in strijd is met wat de wet, wat de Wegcode voorschrijft. In de wijziging van de wegcode van 1998 staat dat er alleen gebruiksverplichtingen voor fietspaden mogen worden opgelegd als aan bepaalde minimumeisen wordt voldaan met betrekking tot de kwaliteit en staat van de fietspaden. Dat is hier gewoon al 25 jaar niet gebeurd. In 1998 werd alles wat op een fietspad leek door het ministerie van Binnenlandse Zaken en de politie als verplicht aangemerkt. En sinds 1998 procederen fietsers hier in Hamburg er moeizaam tegen. Ze zijn ook gedeeltelijk succesvol, maar het kantelt bij windmolens. We hebben na 25 jaar alle hoofdwegen in Hamburg onderzocht en er zijn er veel die niet 100 procent aan de minimumeisen voldoen. Dat betekent smal, kapot, oud, belabberd verkeersmanagement.
Aan welke specifieke eisen voor de gebruiksplicht van fietspaden wordt in Hamburg niet voldaan?
Het typische Hamburgse fietspad aan een doorgaande weg is een meter tot 1,50 meter breed. Er zijn fietspaden die niet eens bestaan op hoofdwegen, maar er staat nog wel een blauw bord. Dit komt op geen enkele manier overeen met de huidige technische normen. Dan is het de absolute insufficiëntie van het oppervlak. Klassiek worden straatstenen gelegd. Dit zijn geen klassieke kasseien, maar baksteenachtige, rode stenen waarbij iedereen meteen met zijn racefietsbanden uitwijkt naar het gladdere asfalt als ze goed bij hun hoofd zijn. En velen schakelen dan over op het trottoir omdat ze zijn voorzien van gladdere platen. De breedte is in alle opzichten uit den boze en volledig achterhaalde standaard uit de jaren zestig. De breedte is nauwelijks aangepast.
Zelfs in het geval van zogenaamde basisreparaties wordt dit nauwelijks aangepast, maar als we geluk hebben, wordt er een extra steen naast geplaatst. En dan hebben ze natuurlijk absoluut onvoldoende begeleiding. Ze worden naar kruispunten geleid, samen met voetgangers moeten ze dan oversteken, zodat ze elke keer worden afgeremd. Vooral als je op een racefiets rijdt, is het nergens mogelijk om sneller te gaan – althans niet op de fietspaden die als verplicht voor gebruik zijn ingericht. Dat wil zeggen, dit zijn de 3 grote kritiekpunten die we hebben, en natuurlijk heeft het hele ding alleen zin als je het bekijkt vanuit een juridisch en verkeersveiligheidsoogpunt. Zelfs als racefietsers worden ze in de klassieke draaisituaties gedwongen, waarbij ze allemaal over fietspaden uit het gezichtsveld van gemotoriseerd verkeer worden geleid en vervolgens de gevaarlijke rechtsdraaiende situatie ontstaat wanneer de vrachtwagen of auto vervolgens rechtsaf slaat.
Kent de politie de juridische situatie niet met betrekking tot het verplicht gebruik van fietspaden of heeft ze een te autovriendelijk imago?
Hier in Hamburg hebben we helaas de situatie dat het wegverkeerHelaas maakt het ministerie van Binnenlandse Zaken deel uit van het door de SPD geleide ministerie van Binnenlandse Zaken. En ze hebben niet echt de verkeersveiligheid van fietsers en voetgangers voor ogen, maar ze hebben andere criteria die ze zelf definiëren. Dit zijn de criteria van gisteren, zoals de zogenaamde verkeersgemakken of doorstroming van motorvoertuigen. Het is politiek gewenst dat gemotoriseerde verkeersstromen en verkeersveiligheidsaspecten geen prioriteit krijgen. De politie moet de gevarensituatie daadwerkelijk aantonen om een verplichting tot gebruik van fietspaden te kunnen opleggen. Het is hier niet zo’n onderzoek per geval – daar zou de politie zich tot het volgende millennium mee bezig moeten houden. Naar onze mening is dit illegaal en de enige oplossing zou zijn om ze gewoon allemaal over de hele linie in te trekken. Tegelijkertijd is er natuurlijk ook nood aan een veilige fietsinfrastructuur, die er komt.
Als een fietspad gevaarlijk is vanwege vuil of sneeuw – heb je dan feedback over wat er gebeurt als je op de weg rijdt?
We raden fietsers dan aan om veiligheidsredenen en zelfbescherming op de vrijgemaakte weg te rijden. Dat is de klassieker: eerst wordt de weg schoongemaakt en als we geluk hebben ook de fietspaden. Dit betekent natuurlijk dat mensen het gevaarlijke, vieze of ijzige pad niet gebruiken. Wat er daarna gebeurt is natuurlijk ook duidelijk: veel automobilisten worden gek. Hoe meer fietsers de weg gebruiken op hoofdwegen, hoe agressiever sommige bestuurders worden. Omdat politici en de politie niet opvoeden: Ze doen dit niet om je te irriteren, maar ze doen het om veiligheidsredenen en mensen, wees je ervan bewust dat de straat niet van jou alleen is.
Iedere fietser kent de situatie: een fietspad met of zonder verplichting om een fietspad te gebruiken is niet begaanbaar of te gevaarlijk en je rijdt op de weg. Dan word je vaak gedwongen door automobilisten. Hebben we een sensibiliseringscampagne nodig?
Dat is duidelijk, dit is niet alleen een Hamburgs probleem. Dat is Duitsland, maar we wonen in Duitsland, het land van de auto’s.
Wat kan ik als individuele fietser doen tegen een evident illegale gebruiksplicht van fietspaden?
bezwaar maken. Als vereniging kunnen we public relations doen, maar we mogen niet klagen, dus we moedigen mensen aan en helpen ze. Door te adviseren over het in beroep gaan tegen dit bevel. De verplichting om deze fietspaden te gebruiken is een rijverbod op de weg en een beperking van hun recht. Alle rechtszaken die wij hebben gesteund en die ik ken, zijn ook succesvol in de rechtbank, omdat het gewoon zo vanzelfsprekend is dat niet wordt voldaan aan de minimumeisen die de wet voorschrijft. Alleen de weg door de rechtbank kost tijd en als de rechter een beslissing heeft genomen, duurt het totdat er daadwerkelijk iets op straat gebeurt, het bord wordt verwijderd. Het is een langdurig proces.