Trans-Ligurië: 5 MTB-etappes van Finale Ligure naar Ventimiglia

Trans-Ligurië klimt naar de bergkammen van de Ligurische Alpen in het trailmekka Finale Ligure en schuifelt langs de Alta Via door het achterland van het kustgebergte. Om te eten en te slapen, of voor een heel bijzondere, waardevolle route, vertakt de route zich van dit hoofdpad. Als je iets meer dan vijf dagen hebt, kun je de route zelfs uitbreiden met de etappesteden Pigna en/of Apricale.

• Lengte: 242,7 km
• Bergopwaarts: 8865 m
• Afdaling: 8865 m
• Duur: 5 dagen
• Moeilijkheidsgraad: moeilijk

• Dag 1: Finale Ligure – Ormea, 63,2 km / 2230 m / 1500 tm, shuttle naar Colle Melogno mogelijk
• Dag 2: Ormea – Molini di Triora, 43,5 km / 1475 hm / 1735 tm, shuttle naar Colle di Nava mogelijk, mogelijkheid om de batterij op te laden: San Bernardo / Mendatica
• Dag 3: Molini di Triora – Realdo, 34,5 km / 1900 hm / 1350 tm
• Dag 4: Realdo – Pigna, 41 km / 1450 hm / 2210 tm
• Dag 5: Pigna – Ventimiglia, 60,5 km / 1810 m / 2070 tm, shuttle naar Rifugio Gouta mogelijk

In bijna elke stad langs de Ligurische kust vind je shuttlebedrijven die je een paar honderd meter hoogte omhoog kunnen brengen. Dit is logisch, vooral met de E-MTB, omdat oplaadmogelijkheden langs de Alta Via zeldzaam zijn. Afhankelijk van de batterijcapaciteit betekent dit dat je een tweede batterij meeneemt, heel zuinig bent of gebruik maakt van de shuttle of full-service provider.

In principe kan Ligurië bijna het hele jaar door worden gebruikt als fietsbestemming. De periode van half januari tot half maart moet echter worden vermeden, omdat het hier nat en koud kan zijn en sneeuw niet ongewoon is op grotere hoogten. Hetzelfde geldt voor het midden van de zomer van half juli tot begin september, wanneer de temperaturen hoog zijn en de kusten in ieder geval druk zijn. Voor de hoge overgangen van de hier gepresenteerde tour zijn mei, juni, september, oktober, november ideaal. In zeldzame sneeuwwinters moet u informeren naar de hoeveelheid resterende sneeuw voor een tocht in mei.

Deze tour kan door uzelf worden georganiseerd. Bovenal is het belangrijk om rekening te houden met de beperking in bagage (rugzak incl. oplader en tweede batterij). Als alternatief kan bagage worden vervoerd door pendelbedrijven of taxi’s. De terugweg van Ventimiglia naar Finale Ligure is met de trein. De regionale treinen nemen fietsen mee zonder extra kosten. trenitalia.com

De comfortabele optie is een begeleide etappetour, waarbij ook accommodatie wordt georganiseerd. Informatie en data op trailxperience.com

We zijn amper twee uur onderweg. We zitten op de eerste top, de zon komt op. Vanuit het achterland begroeten de witgevlekte drieduizend meter hoge toppen van Piemonte ons, voor ons glinstert de Middellandse Zee. Het begin van onze oversteek van het westelijk deel van Ligurië, de eerste gang van het menu, zeg maar. De Alta Via dei Monti Liguri – een langeafstandswandelpad met een welluidende naam. Altijd langs de Ligurische kust, van Toscane tot Ventimiglia in het westen. 442 kilometer, altijd langs de Ligurische grenskam. De droom van elke e-mountainbiker? Nagenoeg. Deels is de Alta Via ontwikkeld tot een uniform brede weg, deels is het geblokkeerd onbegaanbaar. Daarom: de Alta Via zou onze hoofdader moeten zijn, maar dankzij e-bikes willen we onszelf trakteren op de luxe om de Alta Via af te slaan waar mooie dingen lonken – soms voor plezier op mooie paden, soms om een dorp uit de Middeleeuwen te verkennen.

Fris opgeladen met Ligurische windenergie en gesterkt door de regionale keuken, beklimmen we de volgende ochtend de bergkammen. In een grote boog gaat het in westelijke richting. Onze eindbestemming is Ventimiglia, het levendige grensstadje, waarboven de cappuccino drie keer zoveel kost en maar half zo goed smaakt. We zijn met z’n drieën op pad. Net als ik zwerven Steffi en Heiko al jaren door het kustgedeelte van Ligurië. Alleen in We hebben het nog niet geprobeerd in de vorm van een etappetournee. Het is nog niet duidelijk waar onze e-bikes hun voordelen zullen laten zien en waar we ze moeizaam een bergkam op zullen moeten slepen. We willen de gebieden van Ligurië verkennen die nog niet ontwikkeld zijn door fietstoerisme. Maar we beginnen in het Ligurië dat iedereen kent.

Finale Ligure dus. Snuif de sfeer op, ga naar je favoriete café in Finalborgo, zet je voeten in de zee. Voor onze tocht in het achterland een ideaal startpunt en speeltuin om in te rollen. Maar dan: op en weg! We gaan in het donker op pad. Bij de Colle di Melogno loopt de weg door vestingwerken uit oorlogstijd. In het licht van onze lampen slaan we linksaf een pad in en verlaten de platgetreden paden, die een paar uur later stevig in handen zijn van de shuttlefietsers. De rood-witte markeringen met de letters AV staan voor Alta Via. Ze zullen ons de komende dagen leiden tot ze dichtslibben bij de zee.

Ochtendmist zweeft door het grootste aaneengesloten berkenbos van Ligurië. Uit de mistige leegte verschijnen wilde witte paarden, die hier in vrijheid leven. Ze draven ons voorbij en verdwijnen net zo snel als ze gekomen zijn. Witte paarden voor witte boom. Een moment alleen voor ons. Bij Monte Carmo verliest de e-bike zijn voordeel voor een korte, lastige duwpassage. Maar het is het waard. We stappen naar buiten, de lucht is inmiddels veranderd in pastel goud-oranje tinten. Onlangs is je gevraagd om de laatste paar honderd meter naar het kruis op de top niet met de fiets af te leggen. De opkomende zon begint extern op te warmen. Van binnenuit zorgt een vers bereide mokka hiervoor. De zee glinstert binnen handbereik en ligt toch al 1350 meter onder ons.

De dag zal veel voor ons in petto hebben. Allereerst een volbloed vuurwerk tot aan de Giogo di Toirano. Bochten, golven, rotsen, wortels. Bij de pas ontmoeten we een bijna 70-jarige. Hij heeft precies het tegenovergestelde van onze fietsen hier gekweld en is geïnteresseerd in de technologie van onze raceauto’s. Maar dat is niets voor hem, zegt hij. Hij heeft een zeer goede fiets. Zeker 25 jaar oud, ongeveerd, en misschien nog voorzien van de eerste banden en de eerste remblokken. Al heel lang horen we gepiep en gerammel, en ik ben blij met zijn gelach en zijn kijk op motorrijdersdingen.

De rest van de dag bedwingen we een origineel deel van de Alta Via. Een sapcentrifuge zonder motorondersteuning, maar zelfs met E een echte uitdaging. Bij Colle San Bernardo heb je de keuze: volg vlak voor de pas het pad genaamd Via Alpina de Tanaro-vallei in en ga links van de rivier verder de vallei in naar Ormea. Of heb je nog korrels en een paar streepjes op het display, dan kun je nog wat verder op de Alta Via gaan. Maar wees gewaarschuwd: vanaf hier is het even mooi als moeilijk, en de ene of de andere duwende doorgang wacht op de e-bike-avonturier.

Ormea zorgde voor ons en zorgde voor ons. Fris aangesterkt is het tijd om de ochtendlucht in te gaan. Het is moeilijk te geloven dat het maar een paar kilometer naar de zee is en dat de mensen als sardientjes wegkwijnen op de smalle strook strand. Rol naar binnen, langs de rivier de Tanaro en omhoog richting Colle di Nava. De rood-witte AV-markeringen leiden ons direct vanaf de top van de pas naar een ruïne. Als je op een gecontroleerde manier de kracht uit je benen en motor op de grond haalt, ben je het beginnersstadium ontgroeid. Het waggelen bergop is van korte duur. Al snel rollen we speels over een bos- en weidepad naar het westen. Steek de pasweg meerdere keren over om het wandelpad te volgen, dat meestal gemakkelijk te rijden is.

Als je korrels wilt besparen, heb je altijd de mogelijkheid om op asfalt te blijven. Kort voor San Bernardo di Mendatica worden we verrast door een juweeltje van een pad, blootgelegd langs de helling, Langs vervallen stenen huizen uit een andere tijd. Ondertussen warmt de zon op. San Bernardo di Medatica schittert met een fontein die voor kristalheldere kou zorgt. We bevinden ons nu op sporen die Mussolini ooit voor militaire doeleinden had aangelegd. Met elke meter hoogte levert Ligurië waar we op hadden gehoopt: uitzicht op eindeloze natuur, een paar koeien, wij fietsers. Niets en niemand anders. De Garezzotunnel markeert ons hoogste punt voor vandaag. Aan de andere kant spreidt de Val Argentina zich voor ons uit.

Eindeloze bergketens, fijn gearceerd van kleur en glinsterend tot aan de horizon. 1775 meter boven zeeniveau. Net. Ons hotel ligt op 475 meter. En alles daartussenin glanst alsof het in de middagzon is geschilderd. De gemakkelijke weg naar beneden naar Molini volgt het militaire spoor en neemt een paar paden mee om uiteindelijk fietsers bijna verticaal te laten vliegen van de voormalige bosarbeidersstad Triora in pittoreske haarspeldbochten naar Molini di Triora. De laatste heksenprocessen in Italië zouden hebben plaatsgevonden in Triora. We kijken om ons heen en geloven het graag. We hebben nog een klein avontuur in gedachten. Een steeds smaller wordend pad leidt ons over een met gras begroeide heuvelrug die er niet aanlokkelijker uit kan zien. Het fijnste plezierfietsen. Voor een lang moment is al het andere ver weg.

We rollen Molini binnen. Hier beneden stonden ooit de molens met behulp waarvan hout en graan werden verwerkt. Het dorp ruikt naar de Pane di Triora, die ’s avonds en ’s morgens vroeg uit de oven van de dorpsbakker komt. Er zou voor ons geen alternatief zijn: een nacht bij Mariachiara’s. Samen met haar broer runt ze het Hotel Santo Spirito. Heilige Geest. Mariachiara zal worden herinnerd. Altijd wendbaar. Altijd welbespraakt. En dat met de diepste rokerige stem die je je maar kunt voorstellen. Ik ken haar al meer dan tien jaar, schijnbaar tijdloos. Het is hier erg gezellig. En het eten? Producten van eigen bodem. Bereid door broeder Andrea. Eenvoudig. Authentiek. En altijd uitstekend. Heiko kijkt even op: “Ze staat op het punt om op haar bezem te stappen en weg te rijden.” Heiko heeft honger en de rode wijn is uitstekend.

Onze route gaat, godzijdank, niet over de directe, maar over de mooiste weg. De Saccarello roept, hoog boven ons. Met zijn 2201 meter torent hij uit boven alles wat er te beklimmen en te rijden valt in Ligurië. Meditatief gaan we terug naar de Garezzo-tunnel, waardoor we gisteren in Val Argentina zijn aangekomen. En vlak daarachter, steil omhoog. Op het randje van rijeigenschappen. Maar wat is het de moeite waard! De Saccarello is niet zomaar een berg. Het is een langgerekte bergkam, licht glooiend naar het noorden, bijna verticaal naar het zuiden. De rit voert ons altijd langs de rand. Zweet en inspanning kunnen zo zoet smaken.

Als je in het late voor- of najaar een kristalheldere dag meemaakt, zie je Corsica 200 kilometer verderop als een luchtspiegeling boven de zee zweven. Veel beter zichtbaar is het tien meter hoge Christusbeeld op een secundaire top. Il Redentore is een van de 20 standbeelden van de Verlosser op de verschillende toppen van Italië. Het is bedoeld om de omliggende valleien te beschermen. De paus heeft het ooit zo gewild. We zitten een hele tijd op de top van de Saccarello, genietend van de rust. De zon gaat onder en kleurt het licht goudkleurig. Ga zitten en kijk. Vanaf hier leidt de normale route in een wijde boog rond de Saccarello. Of je weet heel goed wat je op de fiets doet. Dan is er het alternatief via een deels grimmig, deels onbeschut pad direct langs de westflank. Visueel is het een genot. Maar niet aanbevolen voor vermoeide geesten.

Vanaf de Colle Ardente gaan we verder, steeds weer naarNog een juweeltje van deze tour: In het pittoreske dorpje Realdo, gehurkt op een rots, lijkt het alsof ze in de jaren 50 besloten de tijd stil te zetten. Op dit moment, omdat het past zoals het is. We begeven ons niet alleen op een kronkelende plek uit vervlogen tijden, maar ook op ons eigen taal- en cultuureiland. Ooit was het verbonden met drie naburige valleien. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Briga Marittima verdeeld in een Ligurisch, een Piemontees en een Frans deel. Brigaskan, dat tegenwoordig nog maar weinig mensen spreken, is een mysterie voor degenen onder ons die Italiaans spreken. Begrijpen is bijna onmogelijk. Komt het door deze taalbarrière? We hadden ons verheugd op een culinair genot in de kleine maar fijne Osteria Desegna. Onze tafel was gereserveerd, maar de volgende dag. Vandaag: alles is donker. Sluitingsdag buiten het seizoen. De geïmproviseerde grillata midden in de verlaten dorpsstraat Realdos zullen we waarschijnlijk niet snel vergeten. Giancarlo runt de kleine bar net onder de Osteria. Hier kun je een caffè krijgen met een knuffel en serieuze interesse in je eigen welzijn, op de verdieping boven waarschijnlijk de beste Corniglio alla Ligure wijd en zijd. Als je je niet vergist in de dag.

We slapen in de eenvoudigste ambiance bij Rifugio Realdo. Giancarlo’s brioches zijn heet en krokant, de espresso echt. Dan gaat het weer omhoog. Langs de prachtige Borniga wordt de matig steile klim een genot. Onze eerste stop is het Balcone di Marta. Een berg als een Zwitserse kaas, doorboord met een verbijsterend web van oorlogstunnels. Hier verschansten ze zich. Maar er werd nooit gevochten. Voordat het op onze weg steeds meer mediterraan wordt, verandert alles voor een kort moment. Het massief van Monte Torragio is als een rotspunt, een laatste opstand van de uitlopers van de Alpen. Een strategisch waardevolle barrière in oorlogstijd. Dus grepen de Italiaanse bergtroepen schoffel en schop en hakten een handdoekbreed pad in de rots. Het pad wordt smaller en smaller, en plots bevinden we ons midden tussen deze opvallende rotsnaalden. Zelfs steile stukken bergop kunnen perfect worden gereden. Ik heb hier vaak volledig ongeëlektrificeerd gevochten!

Een korte, met touw beveiligde doorgang van een paar meter dwingt je echter van de fiets. Met het uitzicht dat zich hier opent, is er niets beters dan bij te komen van de inspannende klim. Vanaf hier loopt het zachtjes uit de richting van de Middellandse Zee. Ook al is de afstand die we nog voor de boeg hebben indrukwekkend. En de vele tegenbeklimmingen die de haastige rit keer op keer onderbreken. In veel gevallen komen we nog steeds in de verleiding om de Alta Via weer te verlaten en over een van de vele paden naar beneden het dal in te vliegen. En als je de tijd hebt, moet je dat doen. Pigna zou the place to be zijn, het pittoreske dorpje dat zich als een gigantische honingraat aan de heuvel vastklampt en waar je het beste café van de regio wijd en zijd kunt vinden met de allerbeste frambozentaartjes. Of Apricale, nog zo’n dorp dat rechtstreeks uit een prentenboek komt. Hier nodigt een dromerige Albergo Diffuso uit tot verpozen. Een hotel waarvan de kamers verspreid over het dorp liggen in oude huizen en torens, elk met zijn eigen verhaal te vertellen. En natuurlijk Dolceacqua met zijn wereldberoemde stenen brug.

Ja, dit deel van Italië vertelt verhalen. Voor mij was het een nieuwe ervaring om met een e-bike vrijer om te kunnen gaan met de hoogtemeters en als een trail truffelvarken op zoek te gaan naar de mooiste afdalingen. Elk eindigt op een plek die sowieso de moeite waard is om te bezoeken. We gaan verder richting de kust, langs de ruïnes van oude kazernes. Gladde rotsen, zandsteenvormen, blokken. Een ware onweersbui die we doorbrengen binnen de muren van een half ingestorte bunker uit de Tweede Wereldoorlog. Aan het eind een geheime tip: houd een beetje rechts aan, trap twee keer hard door, en we duiken een pad in dat ons langs een jungle-achtige overwoekerde beek leidt om ons direct in Ventimiglia uit te spugen. Van eenzaamheid tot chaos, vooral op vrijdag als de grote markt hier is. Minuten later zitten we op het strand, een drankje in de hand, het uitzicht op de laagstaande zon. Impressies als uit een film die vanaf nu steeds weer beschikbaar zal zijn.

• Finale Ligure:
www.finaleligurefreeride.com
www.bikeshuttle-finaleligure.com
outdoormind.de/bike/finale-ligure-bike-shuttle

• Ormea/ Colle di Nava:
www.alpidelmareoutdoor.com

• Molini di Triora:
www.riviera-bike.com
www.atipicooutdoorescape.com

• Pigna/ Dolceaqua:
www.super-natural.it

Wandel- en fietskaarten zijn beschikbaar, maar van zeer verschillende kwaliteit. Afgezien van de relevante, maar zeer ruwe KOMPASS-kaarten, zijn het vooral kaarten van twee uitgevers die nuttig zijn:

• Instituto Geografico Centrale – Carta die Sentieri e die Rifugi
• Edizioni del Magistero – Carta die sentieri 1:25.000 (IM3 / IM5 / IM8 / SV3 / SV4 / SV6)

De Italiaanse Alpenclub heeft een portaal naar de Alt Via dei Monti Liguri.

De hier beschreven tocht wordt door de Duitse touroperator TrailXperience in drie verschillende varianten (E-MTB Trail / E-MTB bike & Culture / MTB Trail) aangeboden als een 6-traps overtocht. Alle informatie over de tour en data is te vinden op TrailXperience.com

Finale Ligure:
Bike Hotels Finale Ligure – overzicht van accommodaties uitgerust voor fietsers, bikehotelsfinaleligure.it

Camping en Shuttle Finale Ligure, finalefreerideoutdoorvillage.com

B&B del Cantonière in Colle Melogno:
albergoitaliaormea.it
villapinus.it

Molini di Triora:
ristorantesantospirito.com

• Realdo:
realdovive.it/en/rifugio
realdo.eu (Privé Kamer en bar van Giancarlo)

• Pigna:
ristoranteterme.com

• Apricale:
muntaecara.it

Graag. Heel veel. Authentiek Ligurisch. Kortom, waar de lokale bevolking zich vestigt, is het goed om te eten. Natuurlijk zijn er vaak toeristenvallen in de buurt van het strand.

• Finale Ligure:
Ai Cuatro Canti: fijne authentieke osteria in het betoverende Finalborgo
facebook.com/pg/OsteriaTradizioneLigure/about

• Realdo:
Osteria Desegna
osteria-desgena.business.site

• Pigna:
ristoranteterme.com